سیـــب زمینــــی
سیبزمینی به علت قابلیت کشت در شرایط آب و هوایی مختلف، دوره رشد کوتاه و بازده بالا در واحد سطح و ارزش غذایـی زیاد، میتواند نقـش مهمی در جیـره غذایـی روزانه مردم ایفا نماید (محمود و همکاران، 1995). سیـب زمینـی بعد از گنـدم، ذرت و برنج چهارمـین منبع عمده تأمین کننده غذای بشر بوده و در ایران نیز از جایگاه ویژهای در تغذیه مردم برخوردار است، به طوری که شایستـه خواهـد بود اگـر آن را "نان دوم" کشور بنامیم. سیب زمینی نقش مهمي در تغذيه مردم جهان داشته و ارزش غذايي آن همرديف گندم و برنج است. از غده آن براي تهيه غذاهاي مختلف و همچنين برای تهيه نشاسته، الكل و در مواردی برای تغذيه دام استفاده ميشود. همچنین غده آن حدود 20 درصد ماده خشك دارد كه تقریباً 75 درصد آن را كربوهيدراتها تشكـــيل ميدهد.
سیب زمینی دارای مقدار زیادی آهن، مس، منیزیم و پتاسیم است. غدههای تازه سیبزمینی دارای 75 تا 80 درصد آب، 12 تا 20 درصد نشاسته، 1/0 درصد چربی، 5/1 تا 2 درصد پروتئین و 2 تا 3 درصد الیاف و مواد معدنی است. سیبزمینی در بیش از 140 کشور جهان تولید میشود که از این تعداد بیش از 100 کشور در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری قرار دارند .
سيب زميني (Solanum tuberosum L.) از کوه هاي آند در آمريکاي جنوبي منشا گرفته است که در آن مناطق غالباً در ارتفاع بين 2000 تا 4000 متر ارتفاع از سطح دريا با خصوصياتي از قبيل طول روز کوتاه، شدت نور بالا، دماي خنک و رطوبت نسبي بالا کشت مي شده است. پس از آن سيب زميني وارد اروپا شد که دوره نوري (Photoperiod) طولاني اروپا باعث اختلال در تشکيل غده مي شد. بيشترين تغيير معني داري که متعاقباً باعث افزايش عملکرد غده در اروپا شد، انتخاب بر عليه تقاضاي اجباري دوره نوري کوتاه براي غده زايي و رشد غده ها بود. روزهاي بلند و دماي معتدل در مناطق معتدل اروپا اين اجازه را مي دهد که امکان فتوسنتز با دوره زماني طولاني تر، نقل و انتقال کارآمد مواد از برگ (اندام هاي هوايي) به غده ها و نرخ تعرق پائين در شب هاي خنک فراهم شود. تا سال 1800 ميلادي، سيب زميني به طور وسيعي در اروپا توسعه يافت و به واسطه پتانسيل عملکرد و کيفيت خوراکي بالا به عنوان يک محصول غذايي مهم مطرح شد. پس از آن سيب زميني در طي قرون 18 و 19 ميلادي از اروپا به ساير کشورهاي جهان گسترش يافت و به سرعت به مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري نيز راه يافت .
بر اساس آمارهاي FAO در سال 2021 سطح زير کشت سيبزميني در جهان حدود 18 ميليون هکتار و ميزان توليد کل بيش از 368 ميليون تن بوده است. براساس آمار 1399 وزارت جهاد کشاورزی، سطح برداشت سيبزميني در کشور حدود 8/152 هزار هكتار، ميزان توليد حدود 6/5 میلیون تن و عملكرد حدود 8/36 تن در هكتار است. از لحاظ ميزان توليد سيبزميني، ایران رتبه سيزدهم را در بين كشورهاي جهان به خود اختصاص داده است.








ميزان توليد، سطح زير کشت و متوسط عملکرد سيب زميني در کشورهاي عمده توليدکننده سال 2014
رتبه کشور | نام کشور |
ميزان توليد (تن) |
سطح زيرکشت (هکتار) |
متوسط عملکرد (تن در هکتار) |
1 | چين | 95515000 | 5645000 | 92/16 |
2 | هند | 46395000 | 2024000 | 92/22 |
3 | روسيه | 31501354 | 2101461 | 99/14 |
4 | اوکراين | 23693350 | 1342800 | 64/17 |
5 | آمريکا | 20056500 | 425370 | 15/47 |
6 | آلمان | 11607300 | 244800 | 41/47 |
7 | بنگلادش | 8950000 | 461710 | 38/19 |
8 | فرانسه | 8085184 | 168519 | 97/47 |
9 | لهستان | 7689180 | 276927 | 76/27 |
10 | هلند | 7100258 | 155502 | 66/45 |
11 | بلاروس | 6279715 | 307943 | 39/20 |
12 | بريتانيا | 5911000 | 141000 | 92/41 |
13 | ايران | 4717266 | 158954 | 67/29 |
14 | پرو | 4704987 | 318380 | 77/14 |
15 | مصر | 4611065 | 172005 | 80/26 |
جهان | 381682144 | 19098328 | 98/19 |